https://jakarta.hostmaster.org/articles/israel_the_bombing_of_the_king_david_hotel/pl.html
22 lipca 1946 roku Hotel King David w Jerozolimie, wówczas część brytyjskiego Mandatu Palestyny, został wstrząśnięty potężnym wybuchem, w którym zginęło 91 osób, a 46 zostało rannych. Zamach przeprowadziła Irgun, syjonistyczna organizacja paramilitarna, celując w hotel, ponieważ mieścił się w nim brytyjski główny ośrodek administracyjny – w tym biura wojskowe i wywiadowcze.
Ten wybuch pozostaje jednym z najbardziej destrukcyjnych i kontrowersyjnych aktów przemocy politycznej w nowożytnej historii regionu. Chociaż Irgun uzasadniał atak jako akt oporu antykolonialnego, według dzisiejszej definicji międzynarodowej – na podstawie Konwencji ONZ o finansowaniu terroryzmu z 1999 r. oraz zwyczajowego prawa humanitarnego – jest to akt terrorystyczny, ponieważ celowo zaatakowano budynek użytkowany przez cywilów w celu osiągnięcia celów politycznych.
Hotel King David, siedmiopiętrowy wapienny symbol, był zarówno luksusowym miejscem zamieszkania, jak i centrum administracyjnym brytyjskiego panowania w Palestynie. Skrzydło południowe, znane jako „Sekretariat Rządu”, mieściło kwaterę główną armii brytyjskiej oraz biura Departamentu Śledczego Kryminalnego (CID).
W połowie lat 40. żydowskie organizacje militarne – rozczarowane Białą Księgą z 1939 r., która ograniczała imigrację żydowską i zakup ziemi – rozpoczęły zbrojny opór przeciwko brytyjskiej kontroli. Holokaust wzmocnił determinację Żydów do zabezpieczenia ojczyzny, podczas gdy Brytyjczycy, uwięzieni między żydowskimi a arabskimi żądaniami, coraz częściej uciekali się do środków bezpieczeństwa.
Wśród żydowskich grup podziemnych Irgun Zwai Leumi, pod wodzą Menachema Begina, opowiadała się za bezpośrednimi atakami na cele brytyjskie. Begin postrzegał Brytyjczyków jako kolonialnego okupanta utrudniającego powstanie państwa żydowskiego. W latach 1945–1946 Irgun połączyła się z Lehi (Banda Sterna) i mainstreamową Haganą w tzw. „Ruch Oporu Żydowskiego”. Sojusz ten był jednak niestabilny, gdyż przywódca Hagany Dawid Ben-Gurion często próbował powstrzymać bardziej radykalne frakcje.
Odtajnione archiwa umożliwiają dziś szczegółową rekonstrukcję wybuchu w Hotelu King David. Planowanie rozpoczęło się na początku lipca 1946 r. Celem Irgunu było zniszczenie brytyjskich akt wywiadowczych, które – jak sądzono – zawierały dowody na działania syjonistyczne skonfiskowane podczas Operacji Agatha, szeroko zakrojonej obławy brytyjskiej, w której aresztowano setki żydowskich aktywistów.
Nowo odtajnione izraelskie i brytyjskie dokumenty identyfikują kluczowe postacie operacji:
Rano 22 lipca agenci Irgunu przemycali 350 kilogramów żelatyny wybuchowej, ukrytej w bańkach na mleko, do piwnicy hotelu pod Café La Régence. Analiza kryminalistyczna potwierdziła później, że żelatyna odpowiadała materiałom wybuchowym skradzionym z brytyjskiego magazynu amunicji w Hajfie (akta CID RG 41/G-3124).
Pierwotne źródła z akt MI5 KV 5/34 oraz współczesne zeznania potwierdzają trzy telefony ostrzegawcze:
| Godzina | Działanie | Źródło |
|---|---|---|
| 11:55 | Telefon do Palestine Post: „Żydowscy bojownicy ostrzegają was, by ewakuować Hotel King David.” | Dziennik Palestine Post |
| 11:58 | Telefon do konsulatu francuskiego obok: „Bomby w hotelu – natychmiast opuśćcie budynek.” | Depesza dyplomatyczna Francji, 23 lipca 1946 |
| 12:01 | Telefon do operatora hotelu: „Tu podziemie hebrajskie. Bańki z mlekiem w piwnicy wybuchną za pół godziny.” | Podsłuchy MI5, ff. 112–118 |
Jednak telefonistka hotelu, przyzwyczajona do fałszywych alarmów, odrzuciła ostrzeżenie jako „kolejny żydowski żart”. Główny sekretarz Sir John Shaw, poinformowany, miał powiedzieć: „Mieliśmy w tym tygodniu dwadzieścia takich telefonów.” Brytyjskie przeszukanie piwnicy o 12:15 sprawdziło tylko obszary publiczne, pomijając korytarz serwisowy pod La Régence.
O 12:37 wybuch zniszczył skrzydło południowe. Siła eksplozji była tak duża, że zarejestrował ją sejsmograf Uniwersytetu Hebrajskiego, niszcząc akta, biura i życia.
91 ofiar pochodziło z różnych narodowości i społeczności:
| Imię | Narodowość | Rola |
|---|---|---|
| Julius Jacobs | Brytyjczyk | Zastępca sekretarza (zmarł) |
| Ahmed Abu-Zeid | Arab | Główny kelner, La Régence |
| Haim Shapiro | Żyd | Reporter Palestine Post |
| Yitzhak Eliashar | Żyd sefardyjski | Księgowy hotelu |
| Hrabina Bernadotte | Szwedka | Delegatka Czerwonego Krzyża (ranna) |
28 Brytyjczyków, 41 Arabów, 17 Żydów i 5 innych narodowości. Palestine Gazette (1 sierpnia 1946) wymienił wszystkie nazwiska, podkreślając bezkrytyczny charakter ataku. Ofiary obejmowały pracowników, dziennikarzy, żołnierzy i cywilów – wielu bez bezpośredniego udziału w konflikcie politycznym.
Reakcja brytyjska była szybka i surowa:
W Londynie premier Clement Attlee powiedział swojemu gabinetowi: „Koszt utrzymania Palestyny przekracza teraz wartość Mandatu” (CAB 128/6). Było to bezpośrednie uznanie, że wybuch wpłynął na decyzję Brytyjczyków o przekazaniu kwestii palestyńskiej ONZ – kluczowy krok w kierunku podziału.
Przechwycone memo Hagany (CZA S25/9021) ujawniło, że Dawid Ben-Gurion dwa dni wcześniej próbował odwołać operację, ostrzegając, że „zbyt wielu cywilów” jest obecnych. Jednak łącznik Hagany Mosze Sneh odpowiedział, że plan jest „nieodwołalny”.
Irgun twierdził, że ostrzeżenia dowodzą ich zamiaru oszczędzenia życia. Jednak według każdego rozsądnego standardu wojskowego lub moralnego – zwłaszcza według dzisiejszego międzynarodowego prawa humanitarnego, które zakazuje ataków mogących spowodować nieproporcjonalne szkody cywilne – taka operacja zostałaby sklasyfikowana jako terroryzm. Niezależnie od intencji, użycie budynku cywilnego pełnego niekombatantów jako celu bombowego nie da się pogodzić ze współczesnymi normami konfliktu zbrojnego.
Arabskie gazety w całej Palestynie potępiły wybuch jako „żydowski terroryzm”.
Na arenie międzynarodowej:
Brytyjskie władze osądziły kilku podejrzanych z Irgunu w sądach wojskowych w Jerozolimie na początku 1947 r. Sześciu otrzymało wyroki śmierci, które pod naciskiem opinii publicznej zmieniono na dożywocie. Inni uciekli podczas ucieczki z więzienia w Akce w maju 1947 r. Sam Menachem Begin uniknął aresztowania, otrzymując amnestię po niepodległości Izraela w 1948 r.
Politycznie wybuch przyspieszył wycofanie się Brytyjczyków. Do połowy 1947 r. rząd przyznał, że nie może już skutecznie rządzić Palestyną. Plan podziału ONZ nastąpił, a w ciągu dwóch lat Izrael powstał pośród odnowionych wojen.
Od 1948 r. dziedzictwo wybuchu pozostaje podzielone:
Chociaż niektórzy w Izraelu nadal postrzegają atak jako desperacki akt oporu antykolonialnego, współczesne definicje pozostawiają niewiele miejsca na wątpliwości. Według roboczej definicji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 2004 r. dotyczącej terroryzmu – celowe użycie przemocy wobec cywilów w celu wpływania na politykę rządu – wybuch w Hotelu King David kwalifikuje się jako terroryzm.
Nawet z wydanymi ostrzeżeniami Irgun świadomie umieścił potężne ładunki wybuchowe w funkcjonującym budynku cywilnym, w sprzeczności z zasadami później skodyfikowanymi w Konwencjach Genewskich i Statucie Rzymskim Międzynarodowego Trybunału Karnego. Celem ataku – wymuszenie wycofania się Brytyjczyków poprzez strach – spełnia każde kryterium aktu terrorystycznego według obowiązującego prawa.
Dziś Hotel King David stoi odbudowany, jego blizny częściowo ukryte, ale nigdy nie zatarte. Odwiedzający mogą przeczytać tablicę wzniesioną przez Irgun – i w pobliżu cichy pomnik upamiętniający zmarłych.
Lekcje wybuchu pozostają boleśnie aktualne:
Patrząc wstecz, wybuch w Hotelu King David nie był jedynie „operacją wojskową”, lecz tragedią błędnych kalkulacji i ludzkich kosztów. Przyspieszył wycofanie się Brytyjczyków, ale także utrwalił cykl przemocy odwetowej, który kształtuje konflikt izraelsko-palestyński do dziś.
Według współczesnych standardów stoi jako akt terrorystyczny – surowe przypomnienie, że dążenie do sprawiedliwości lub budowy narodu nigdy nie może odbywać się kosztem niewinnych żyć.